Rabiës

Algemeen

Over rabiës is al in 2300 voor Chr. Geschreven. Celsius beschreef in 100 na Chr. al over waterangst na hondenbeten.

In 1885 ontwikkelde Louis Pasteur een vaccin.

Dankzij vossenvaccinatie in de buurlanden is Nederland vrij van vossenrabiës.

De laatste gevallen van menselijke rabiës in Nederland dateren van 1962 na contact met een uit het buitenland afkomstige hond. In 1996 is iemand in Nederland overleden na een hondenbeet in Marokko.

Hondsdolheid is een beruchte en levensgevaarlijke ziekte bij mens en dier en wordt veroorzaakt door een virus dat meestal via het speeksel (bijvoorbeeld een beet) maar ook op andere manieren kan worden overgedragen.

In veel landen, ook in de landen die Nederland direct omringen, komt hondsdolheid voor. Deze zeldzame maar zeer ernstige virusziekte vindt men niet alleen bij honden.

Alle zoogdieren kunnen aan rabiës lijden en de ziekte op andere dieren én de mens overbrengen. (vleermuizen zijn ook zoogdieren!)

Vermijd dan ook zo veel mogelijk contact met dieren in streken waar hondsdolheid voorkomt!

In sommige gevallen wordt geadviseerd u tegen rabiës te vaccineren.

Hoe weet je of een dier besmet is?

Sommige dragen het virus bij zich zonder er zichtbaar last van te hebben. Het is in elk geval verdacht wanneer een dier agressie toont of onrustig is, of wanneer een van nature schuw dier zijn schuwheid verliest.

Symptomen van een besmette kat

Ze trekt zich terug. Als de kat wordt gestoord, valt hij aan in de richting van het gezicht en krabt en bijt.

Na enkele dagen treden verlammingen op en sterft het dier.

Er zijn geen medicijnen ter genezing.

Van hondsdolheid verdachte huisdieren eventueel opsluiten (dit is gevaarlijk werk!) en politie of dierenarts waarschuwen.

Voorkomen

Het virus kan zeker veertien dagen overleven in dode dieren; bij lage temperaturen zelfs nog langer. Raak dus nooit met blote handen een dood dier aan!!!

Vermijd krabben, likken en beten van zoogdieren in gebieden waar hondsdolheid voorkomt.

Overweeg inenting tegen rabiës van tevoren.

Wijze van besmetting

Via een beet van een besmettelijk dier (hond, kat, vos, vee, vleermuis of reewild) of via kleine wondjes of kleine wondjes in de huid kan het speeksel terecht (likken) komen in onderhuids weefsel of in de spieren. Besmetting van mens op mens treedt zelden op.  Besmetting van dier op dier kan tot stand komen via bijtwonden of via zogen.

Wat gebeurd er na een beet?

Na een beet van een geïnfecteerd dier komt het rabiës virus met het speeksel terecht in het onderhuidse weefsel of in de spieren. Het virus kan er lange tijd over doen voordat de tastlichaampjes of motorische eindplaatjes worden bereikt. Van daaruit verplaatst het zich via de zenuwbanen naar het centrale zenuwstelsel. Pas in de neuronen (cellichamen) vermeerdert het virus zich, waarna verdere verspreiding plaatsvindt via de zenuwbanen. Er vindt geen verspreiding van het virus plaats via de bloedbaan.

Enkele adviezen voor het geval je meent te zijn gekrabd, gebeten of gelikt door een dier dat mogelijk met hondsdolheid besmet is:

Was de wond goed uit met water en zeep of een ander huishoudelijk reinigingsmiddel of desnoods met water alleen.

Ontsmet vervolgens de wond met alcohol (70%) of jodium.

Roep direct hulp van een arts in; deze zal zonodig antistoffen en vaccinaties toedienen. Als dat niet mogelijk is (in de landen buiten Europa is het rabiës immunoglobuline meestal niet verkrijgbaar), neem dan zo spoedig mogelijk contact op met de ambassade of het consulaat.

Licht de plaatselijke politie over het voorval in, vooral als het gaat om een zwervend dier.

Stel je huisarts direct bij thuiskomst op de hoogte.

Symptomen

Het kan enkele weken tot drie maanden duren voor er verschijnselen komen. Dit  kunnen zijn:

°Karakterveranderingen (van sloom tot treurig tot agressief)

°Gedragsveranderingen (bijv. willen gaan zwerven, eten van stenen etc)

°Rillingen, koorts, braken, misselijk, hoofdpijn

° Plaats van de wond kan gaan jeuken en/of pijnlijk

°Later; hyperactiviteit, nekstijfheid, stuiptrekkingen.

°Verlamming , soms alleen in het lichaamsdeel waar de wond is.

°Angst voor water (hydrofobie) Hierbij lokt verplaatsing van lucht, het zien van vloeistof of een poging te drinken spierspasmen van de slik-, nek- en ademhalingsspieren uit. Door een combinatie van speekselvloed en angst om te slikken en vanwege het spierspasme dat hiermee wordt uitgelokt, kan schuim om de mond worden gevormd

°Coma; doordat de ademhalingsspieren verlamd raken.

Therapie

Zo snel mogelijk na de mogelijke besmetting vaccineren.

Dit zijn verschillende injecties en evt. antibiotica en een tetanus injectie. 

(Na uitbreken van de ziekte is er alleen symptomatische behandeling mogelijk)

Bij de enting wordt het onschadelijk gemaakte hondsdolheids virus ingespoten.

Dat nestelt zich in het lichaam op die plaatsen waar bij een eventuele besmetting het gevaarlijke virus heen zou willen gaan. 

Die plaatsen zijn dus al besmet zodat het echte virus geen kans meer heeft om zijn gruwelijke werk te doen.

Het is zonder meer logisch dat je verplicht bent om bij bezoek aan het buitenland jouw kat tegen rabies te laten enten.

Dat is in het belang van dat land zelf maar evenzeer van jouw kat en niet te vergeten van jezelf.

De meeste landen eisen dat de enting minstens vier weken vóór vertrek wordt toegediend en niet ouder is dan één jaar.
Er zijn ook landen waar geen hondsdolheid heerst (bijvoorbeeld Engeland) en die een quarantaineperiode van meerdere maanden voorschrijven.

Als je regelmatig naar een ander land gaat, is het nodig om elke elf maanden te laten enten tegen hondsdolheid, omdat de enting pas na een maand geldig wordt.

Je hebt een EU dierenpaspoort nodig

NB:

Rabiës is een meldingsplichtige ziekte. De arts meldt een geval aan de GGD, die  meldt het anoniem door aan de IGZ en levert gegevens voor de landelijke surveillancce van meldingsplichtige ziekten. Als de besmette personen niet mee willen/kunnen werken op grond van hun geestelijke vermogens hebben de verantwoordelijken (burgemeester+IGZ) onder bepaalde voorwaarden via de Infectieziektewet en de BOPZ mogelijkheden tot dwangverpleging op te leggen.

Probleemgedrag bij katten kent vele oorzaken, maar dat net als bij mensen stress een grote boosdoener kan zijn is nog nauwelijks bekend.

Als we de stress bij katten weten te verminderen zullen zij minder of helemaal geen agressie meer vertonen en prettiger in de omgang zijn.

Hun vaak doffe vacht begint weer te glimmen en de onrust is uit hun lijf.

Voor stress bij katten zijn allerlei oorzaken aan te wijzen maar de algemene definitie van stress is dat het ontstaat als een situatie voor de kat onvoorspelbaar en oncontroleerbaar is.

Er is een verschil tussen acute stress en chronische stress.

Acute stress kan ook positieve stress zijn die bijvoorbeeld ontstaat als de kat bezig is een muis te vangen.

Uit onderzoek weten we dat als we jonge dieren vanaf de geboorte tot aan 5 weken dagelijks gedurende een kort periode vastpakken en een gevarieerd aanbod aan stimuli bieden hun zenuwstelsel eerder volgroeid is en hun motorische en lichamelijke ontwikkeling sneller gaat in vergelijking met dieren die minder gestimuleerd zijn. Daarnaast hebben gestimuleerde dieren in een voor hen vreemd omgeving meer zelfvertrouwen, zullen ze eerder de omgeving onderzoeken en zijn ze sociaal vaardiger. Dit effect is waarschijnlijk te verklaren omdat  het vroeg en regelmatig vastpakken van de dieren in combinatie met de acute stress ervoor zorgt dat bij het dier het hypofyse-bijniersysteem zich aanpast waardoor het later beter met stressvolle situaties kan omgaan. Stress is dus niet alleen maar negatief. 

Ernstige welzijnsaantastingen treden met name op in situaties van chronische stress. Omdat stress gedrag in voor de kat vervelende situaties vaak niet specifiek of geconditioneerd is, kan het bij wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk zijn om gedragsobservaties te ondersteunen met fysiologische stressmetingen.

Cortisol bepalingen in speeksel en hartslag registraties zijn bruikbaar om acute stress te bepalen en de interpretatie van gedragobservatie van acute stress te ondersteunen.

Een verhoogde cortisol/creatine ratio in spontaan geproduceerde ochtend urine vormt een sterke aanwijzing voor chronische stress.

Dit meten van stress is een methode om te bepalen of het dier zijn situatie negatief waardeert en het kan dus een belangrijk hulpmiddel zijn bij de identificatie van welzijn problemen.

In 1997 heeft de wetenschapper Bonne Beerda, in een onderzoek bij honden, aangetoond dat zij gedragsmatig reageerde op stressoren die plotseling plaatsvinden met rusteloosheid, een lage houding, meer uitschudden en orale  gedragingen zoals de bek vaak aflikken tongelen en slikken en in mindere mate met gapen en bek openen.

Verder bleek dat bij honden een lage houding en een veelvuldig voorkomen van pootje heffen, uitrekken, stereotype bewegingsactiveit, manipulaties van de omgeving, zelfverzorging, vocalisaties, gestoorde bewegingen en coprofagie - het eten van ontlasting - een aanwijzing kan zijn voor chronische stress.

Ook bij katten kennen we stressignalen zoals het veelvuldig aflikken van de bek, het heffen van een voorpoot, het overmatig trillen van spieren en de siddering over de rug. Pica het eten van vreemde voorwerpen is het gedrag dat met name voorkomt bij chronische gestresste katten. 

Onderzoek bij laboratorium dieren, waaronder ook katten, wijst uit dat angst, eenzaamheid en verveling een grotere invloed hebben op het verminderen van welzijn dan pijn.

Uit recent onderzoek blijkt dat een dier dat chronische stress heeft als oplossing hiervoor stereotiep gedrag kan ontwikkelen.

Bij de kat zijn dit gedragingen als het dwangmatig likken van een bepaalde plek op de huid. Deze gedragingen zullen door de verslavende eigenschappen van opioiden - stoffen die het lichaam zelf aanmaakt - en ook de kalmerende effecten van opioid er voor kunnen zorgen dat deze katten kunnen omgaan met de stressvolle omstandigheden. Door het belonende effect van de stoffen zal het gedrag  steeds erger worden. De effectiviteit van stereotiep gedrag neemt echter af naarmate de situatie langer aanhoudt en bij varkens is aangetoond dat langdurige chronische stress zorgt voor neuronaal celverlies.

Uit de praktijk van Tinley zien we dat chronische stress bij katten veelal veroorzaakt wordt door te veel katten op een te klein oppervlakte en verveling.

Wat gebeurt er tijdens stress in het lichaam

Een deel van de hersenen wordt geprikkeld en dit deel activeert het centrale zenuwstelsel dat vervolgens bepaalde hormonen afscheid.

Deze hormonen zorgen ervoor dat de bloeddruk stijgt, de hartslag toeneemt, de longblaasjes zich verwijden evenals de bloedvaten naar de hersenen, de spieren en de kransslagader.

Andersom vernauwend e bloedvaten zich die naar de huid, nieren en de spijsverteringsorganen lopen.

De spijsvertering wordt bijna helemaal stopgezet. Door deze reacties van het lichaam kan er meer zuurstofrijk bloed stromen naar hersenen, spieren en hart.

Adrenaline zorgt ervoor dat er in de lever een verhoogde productie ontstaat van glucose dat door het lichaam gebruikt word als brandstof voor spier- en zenuwcellen.

Ook de suiker en vetreserves worden aangesproken als extra brandstof voor de spieren. Om ervoor te zorgen dat mogelijke verwondingen niet leiden tot overmatig bloedverlies wordt de stollingsfactor van het bloed verhoogd.

Deze fysiologische processen uitten zich a.a. door verwijde pupillen, gespannen spieren, een hoge en snelle ademhaling en minder speeksel.

We noemen deze reactie van het lichaam het fight-or-flight mechanisme.

Dit mechanisme is in natuurlijke situaties erg handig omdat tijdens gevaar een snelle reactie van het lichaam, voor de kat bepalend kan zijn of hij zich wel of niet weet te redden uit een gevaarlijke situatie.

Maar als dit mechanisme continu wordt aangesproken vermindert de weerstand, is de kat vatbaarder voor infecties, sneller geprikkeld en uiteindelijk kunnen er gedragsproblemen ontstaan. 

Mogelijke oplossingen voor stress:

Uiteraard is het belangrijk om te weten wat de oorzaak is van de stress om deze vervolgens te kunnen verwijderen of op zijn minst te verminderen. Is er sprake van gedragsproblemen dan is een bezoek aan een ervaren, goed opgeleide katten gedragstherapeut - die bekend is met het fenomeen stress - beslist geen overbodige luxe. Deze gedragstherapeut zal in overleg met de eigenaar op zoek gaan naar de oorzaak van de stress. Als algemeen advies kan ik u zeggen dat het meer beweging geven aan de kat ervoor kan zorgen dat de stoffen opgebouwd voor het fight-flight mechanisme kunnen worden opgebruikt. Ook het begrijpen van uw kat en in het gedrag te verdiepen zal ervoor zorgen dat uw kat zich veilig voelt en meer controle heeft over zijn leefomgeving. Daarnaast denk ik dat het verstandig is om in een kleine behuizing niet te veel katten samen te laten leven. Een praktische tip voor kattenliefhebbers met een gestresste kat: bedenk dat u door wat simpele aanpassingen meer veilige en rustige slaapplekjes kunt creëren. Zet eens wat kartonnen dozen neer op kasten, hang wat mandjes aan de verwarming, geef de dieren ook toegang tot badkamer zolder enz. Hoe meer privé een kat heeft hoe prettiger die zich voelt. En laten we eerlijk zijn, geld dat niet voor ons allemaal?

Bron: Kattenmanieren